Rury stalowe gazowe mają średnice nominalne od 10 do 300 mm przy grubościach ścianek 2,0-8,0 mm. Najpopularniejsze średnice to: DN15 (1/2″), DN20 (3/4″), DN25 (1″), DN32 (1 1/4″), DN40 (1 1/2″), DN50 (2″). Produkowane są ze stali węglowych, zgodnie z normą EN 10208-1 i EN 10216-1. Występują w wersji czarnej lub ocynkowanej.
W aktualnym przemyśle znajomość wymiarów rur ma podstawowe znaczenie dla sprawnego projektowania i realizacji instalacji. Przeliczanie średnic rur z cali na milimetry to podstawowa umiejętność każdego projektanta i wykonawcy instalacji przemysłowych. System calowy, wywodzący się z tradycji anglosaskiej, wciąż dominuje w wielu gałęziach przemysłu, szczególnie w branży petrochemicznej i gazowniczej. Według danych branżowych, ponad 65% wszystkich specyfikacji technicznych w przemyśle nadal wykorzystuje oznaczenia calowe.
Najważniejsze zasady przeliczania wymiarów rur stalowych z cali na milimetry w instalacjach przemysłowych
Podstawowa zasada przeliczania jest prosta – jeden cal to dokładnie 25,4 milimetra. Jednak właściwie przemysłowej sprawa się komplikuje, ponieważ wymiary nominalne rur nie zawsze odpowiadają rzeczywistym wymiarom. W kontekście rur stalowych bez szwu musimy uwzględnić tolerancję wykonania, która może wynosić nawet ±1,5% nominalnej średnicy zewnętrznej. Producenci oferują szeroki asortyment rur o średnicach od 1/8 cala do nawet 48 cali, daje to zakres od około 3 mm do ponad 1200 mm. Trzeba pamiętać, że w przypadku rur ze stali nierdzewnej stosuje się nieco inne standardy wymiarowe niż dla rur ze stali węglowej.
Standardowe wymiary i oznaczenia rur stalowych używanych w nowoczesnych instalacjach przemysłowych
Przy doborze rur musimy spojrzeć na parę ważnych parametrów. Najważniejsze to średnica nominalna (DN), średnica zewnętrzna (OD) oraz grubość ścianki. W praktyce przemysłowej stosuje się następującą klasyfikację:
- Rury małośrednicowe: od 1/8″ do 2″ (DN 6 – DN 50)
- Rury średnie: od 2,5″ do 6″ (DN 65 – DN 150)
- Rury wielkośrednicowe: od 8″ do 24″ (DN 200 – DN 600)
- Rury specjalne: od 26″ do 48″ (DN 650 – DN 1200)
- Rury mikrometryczne: poniżej 1/8″ (stosowane w hydraulice)
- Rury ultra-wielkośrednicowe: powyżej 48″ (rurociągi przesyłowe)
„Faktyczny przemysł wymaga precyzyjnego doboru wymiarów rur do konkretnych celów”. Zasadnicze jest to w przypadku instalacji wysokociśnieniowych (wykorzystywanych przy ciśnieniach roboczych przekraczających 250 barów) oraz w systemach kriogenicznych, gdzie temperatura medium może spadać poniżej -160°C. Jak dobrać odpowiednią grubość ścianki dla danego zastosowania:
W przemyśle międzynarodowym stosuje się różne systemy oznaczania rur: amerykański ASME, europejski EN oraz międzynarodowy ISO. Każdy z nich ma swoją specyfikę i zastosowanie. Na przykład system Schedule (Sch) określa grubość ścianki rury zależnie ciśnienia roboczego i średnicy – od Sch 5 dla najcieńszych ścianek do Sch 160 dla najbardziej wytrzymałych (używanych przy ciśnieniach do 400 barów).
Wymiary rur ze stali nierdzewnej – jak mierzyć średnice w calach i milimetrach
Średnice rur nierdzewnych standardowo podawane są w calach, a ich pomiar opiera się na średnicy zewnętrznej. W systemie metrycznym jeden cal odpowiada 25,4 mm. Najbardziej ciekawe rozmiary rur nierdzewnych to: 1/2″ (12,7 mm), 3/4″ (19,05 mm), 1″ (25,4 mm), 1-1/2″ (38,1 mm) oraz 2″ (50,8 mm). Rury ze stali nierdzewnej charakteryzują się także różną grubością ścianek, którą najczęściej podaje się w milimetrach. Standardowe grubości to 1,5 mm, 2 mm oraz 3 mm. Przy doborze rur musimy spojrzeć na oznaczenia Schedule (Sch), które określają stosunek średnicy do grubości ścianki. Najpopularniejsze to Sch 5, Sch 10 i Sch 40. W instalacjach przemysłowych często stosuje się rury o średnicach od 1/4″ do 24″, przy czym te większe rozmiary wykorzystywane są głównie w dużych zakładach przemysłowych i instalacjach procesowych. Podczas pomiaru rur warto pamiętać, że wymiar calowy jest zawsze zaokrąglony i stanowi wielkość umowną, dlatego dokładne wymiary musimy sprawdzać w tabelach producenta.
Średnice i pojemność rur pex – jakie wybrać do instalacji wodnej w domu
Rury pex stosowane w instalacjach wodnych występują w kilku standardowych średnicach zewnętrznych, które dobiera się zależnie konkretnych miejsca montażu. Najczęściej wykorzystywane średnice rur pex to 16, 20, 25 i 32 milimetry, przy czym średnica wewnętrzna jest zawsze mniejsza o grubość ścianki rurociągu. W typowych instalacjach domowych główne przewody zasilające wykonuje się zwykle z rur o średnicy 25-32 mm, jednak do poszczególnych punktów poboru wody stosuje się rury 16-20 mm. Pojemność rur pex, czyli ilość wody mieszcząca się wewnątrz przewodu, zależy od średnicy wewnętrznej i długości odcinka.
Standardowe pojemności rur pex dla dość znanych średnic:
- Rura pex 16×2 mm – około 0,113 litra na metr bieżący
- Rura pex 20×2 mm – około 0,201 litra na metr bieżący
- Rura pex 25×2,3 mm – około 0,327 litra na metr bieżący
- Rura pex 32×3 mm – około 0,531 litra na metr bieżący
Przy projektowaniu instalacji wodnej musimy uwzględnić średnicę ruri opory przepływu, które rosną wraz ze zmniejszaniem średnicy. Dobranie odpowiednich wymiarów ma podstawowe znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania całej instalacji i zapewnienia dobrego ciśnienia wody w punktach poboru.
Kołnierze stalowe i rury stalowe bez szwu – główne wymiary i zastosowanie
Rury stalowe bez szwu są produkowane w różnych średnicach nominalnych od 10 do 610 mm, przy grubościach ścianek od 2 do 40 mm. Standardowe długości handlowe to 6-12 m. Wykonywane są ze stali węglowych i stopowych według norm PN-EN 10216. Do ich łączenia stosuje się kołnierze stalowe, które występują w kilku podstawowych typach: kołnierze płaskie, szyjkowe, tulipanowe i zaślepiające. Wymiary kołnierzy są znormalizowane według PN-EN 1092-1 i dobiera się je odpowiednio do średnicy zewnętrznej rury oraz ciśnienia nominalnego instalacji (od PN6 do PN100). Typowe średnice kołnierzy mieszczą się w zakresie DN10-DN600. Połączenia kołnierzowe szczególnie często wykorzystuje się w instalacjach przemysłowych, wodociągowych i gazowych, gdzie wymagany jest łatwy demontaż elementów. Rury bez szwu znajdują zastosowanie w przemyśle chemicznym, energetycznym i naftowym ze względu na wysoką wytrzymałość i szczelność.